Deel II. Business as Unusual

Vechten, vluchten, bevriezen

—

Heerschappij betekent macht over in plaats van kracht met. Ik denk dat dit de essentiële vergissing van de mensheid is.

—Terry Real

—

Ik zie de wereld niet langer als een schip dat door kwaadaardige kapiteins wordt bestuurd. Ik zie vreugdevolle mensen, miserabele mensen en mensen die bewegen tussen vreugde en misère. Ik zie mensen het leven prachtig maken en ik zie mensen het leven vreselijk maken, niet omdat ze vreselijke mensen zijn, maar omdat ze met een trauma rondlopen (of zich om een andere reden slecht voelen over zichzelf) en zich daar niet voldoende bewust van zijn.

Wie onbewust gelooft niet goed (genoeg) te zijn, maakt van zijn medemens en de planeet vanzelf een ‘ander’. Dingen om te vrezen, te bedwingen of van weg te rennen.

Elke poging om status, controle, macht of gelijk te verwerven, is in feite een poging om diepe gevoelens van onwaardigheid te ontvluchten. De wereld die we met deze pogingen creëren, is een wereld van ‘jij tegen mij’, ‘wij versus zij’ en ‘liever zij dan wij’, oftewel: overlevingsgedrag.

Bijvoorbeeld:

Vechten.

Regeringen en mensen voeren nog steeds oorlog om hun gelijk te bewijzen en plek op te eisen.

Bedrijven maken andere bedrijven, andere mensen, het milieu en hun eigen werknemers kapot om meer winst te boeken.

Mensen flippen de pan uit wanneer ze geen voorrang van rechts krijgen.

Vluchten

Miljoenen mensen zijn op de vlucht omdat ze anders vermoord worden of omkomen in het geweld van rivaliserende partijen.

Tienduizenden bedrijven leggen zich toe op het creëren van waardeloze producten, nutteloze diensten en zielloos entertainment, omdat de mensen in die bedrijven geen zinvollere weg zien om hun hoofd boven water te houden.

Legio mensen consumeren waardeloze producten, nutteloze diensten, zielloos entertainment, alcohol en andere drugs, omdat ze de pijn van een leven dat niet als leven voelt, liever bedwelmen dan toelaten.

Bevriezen

Dat we de aarde naar de klote aan het helpen zijn, kan zo langzamerhand door zelfs de grootste sceptici niet meer ontkend worden. Toch blijven regeringen wachten tot andere landen het goede voorbeeld geven.

Organisaties blijven opereren volgens een stroperig model, omdat zo’n model bekend en ‘veilig’ is, ook al ziet bijna iedereen in die organisaties hoe beperkend en kleinerend het is.

Mensen blijven werken in een betekenisloze baan en binnen stroperige kaders, bang voor elke stap die afbreuk zou kunnen doen aan het comfort dat ze ‘genieten’.

Zo bekeken, komt de overlevingsstand niet bijster intelligent uit de bus. Terwijl het in de kern een fenomenaal instrument is. Onze overlevingsstand is een bliksemsnelle, instinctieve en effectieve respons op gevaar. Zelfs bevriezen, op het eerste gezicht misschien een vreselijk domme reactie, kan levens redden. Er zijn roofdieren die hun prooi niet goed meer kunnen zien wanneer die ophoudt met bewegen. Of ze denken: Die is dood, zal wel bedorven zijn. Daarnaast heeft stilzitten een sussende werking. Als ik niet gevaarlijk doe, vind je mij misschien ook niet gevaarlijk.

Zie je geen vluchtweg en ga je het met vechten sowieso afleggen, dan kan bevriezen dus je redding zijn. Genoeg mensen die berentanden van dichtbij hebben meegemaakt en dit levend en wel kunnen navertellen.

De overlevingsstand zelf vormt dus geen probleem. Alleen wanneer onze denkgeest feit niet langer weet te onderscheiden van fictie, creëren we hommeles. En dat is precies waar ik ben niet genoeg en ik heb niet genoeg toe aanzetten. Onze collectieve verwarring tussen geld, waarde, eigenwaarde en leven is zo groot en zo ‘normaal’, dat angst voor een tekort aan geld, spullen of luxe voor velen onbewust gelijkstaat aan angst voor de dood. En wie continu bang is voor de dood, is eigenlijk continu bang voor het leven. In de woorden van de Indiase wijsgeer Osho:

‘Als je niet kunt lachen naar de dood, zul je ook niet kunnen lachen in het leven, want dood is altijd komende. Elke handeling in leven, elke beweging in leven, brengt dood dichterbij. Als je niet kunt lachen met dood, hoe kun je dan lachen met leven en ín leven?’¹Vrij vertaald uit Osho, ‘Off to Hell – Yo Ho!’. Zie Osho.com/read/osho/osho-on-topics/death.

Nu is er een geldige reden voor de wijdverbreide menselijke overlevingsstand. Tenminste, het is de reden die meestal als eerste wordt aangevoerd: geld.

Een andere reden die ik weleens hoor, is dat leven een strijd is. Dat de wereld levensgevaarlijk is. ‘Kijk maar naar het nieuws!’

Ik keek naar het nieuws. Tot het moment dat ik met Steven aan de trap ging zitten en niet meer snapte waar ik mee bezig was. Ik begon eerlijker naar binnen te kijken, deed de televisie de deur uit en zei mijn krantenabonnement vaarwel.

Tot dat moment had ik jarenlang, vrijwel dagelijks met Amsterdamse taxichauffeurs in de clinch gelegen. Ze reden als idioten, gaven nooit voorrang van rechts, sneden me af en scholden me uit. Ik schold natuurlijk terug, zo hard ik kon, want dat zou ze leren, die klootzakken. 

‘Weet je wat me nú weer overkwam?!’ vertelde ik mensen die het niet horen wilden. ‘Het is ook altijd hetzelfde met die klootzakken!’

Als ik daarna thuiskwam en de Amsterdamse televisiezender aandeed, zag ik hoe die klootzakken zelfs elkaar te lijf gingen. Belachelijk vond ik het, ongelooflijk, niet te filmen.

Ik, als goedbedoelende en onschuldige fietser, had heel wat te stellen gehad met die Amsterdamse taxichauffeurs. Tot het moment dat ik met Steven aan de trap ging zitten en stopte met nieuws volgen. Ineens hield ook mijn moedige strijd op. Ik kwam die klootzakken gewoon niet meer tegen.

Was het toeval? Of had de oppertaxibaas van Amsterdam tijdens een congres voor Amsterdamse taxichauffeurs vanaf het podium verkondigd: ‘Jongens, vanaf vandaag stoppen we met Mundo treiteren.’

Ik denk allebei van niet. Ik was gestopt met bewijs zoeken voor de overtuiging dat taxichauffeurs erop uit waren om mijn en andermans levens te vergallen.

Met andere woorden: zijn strijd en gevaar niet vooral wat het nieuws ons helpt geloven, omdat nieuws ons vooral overstelpt met strijd en gevaar, omdat verhalen van strijd en gevaar de hoogste kijkcijfers halen, omdat die verhalen perfect inhaken op een collectief en veelal onbewust verhaal van strijd en gevaar?

Als ik alleen al kijk naar het statistische gegeven dat de wereld nog nooit zo veilig is geweest als nu, terwijl we meer woorden en beelden van oorlog en geweld over ons heen krijgen dan ooit,²Iets over statistieken. Volgens een gezegde zijn er drie soorten informatie: statistieken, statistieken en leugens. Het is maar net welke gegevens je bij elkaar raapt. Het volgende artikel baseert zich op meerdere onderzoeken waarin cijfers over veiligheid werden vergeleken met gevoelens van veiligheid: Militairespectator.nl/thema/artikel/hoe-perceptie-ons-veiligheidsgevoel-beinvloedt. Het statistische gegeven over de alsmaar toenemende gewelddadige beeldenstroom die we over onszelf heen gieten, komt uit een interview met psychiater-filosoof Damiaan Denys over angst, te vinden op Vn.nl/psychiater-filosoof-damiaan-denys. is mijn antwoord: leven is geen strijd. Strijd is wat we ervan maken.

Of niet.

_

• 1
  Vrij vertaald uit Osho, ‘Off to Hell – Yo Ho!’. Zie Osho.com/read/osho/osho-on-topics/death.
• 2
  Iets over statistieken. Volgens een gezegde zijn er drie soorten informatie: statistieken, statistieken en leugens. Het is maar net welke gegevens je bij elkaar raapt. Het volgende artikel baseert zich op meerdere onderzoeken waarin cijfers over veiligheid werden vergeleken met gevoelens van veiligheid: Militairespectator.nl/thema/artikel/hoe-perceptie-ons-veiligheidsgevoel-beinvloedt. Het statistische gegeven over de alsmaar toenemende gewelddadige beeldenstroom die we over onszelf heen gieten, komt uit een interview met psychiater-filosoof Damiaan Denys over angst, te vinden op Vn.nl/psychiater-filosoof-damiaan-denys.